วันนี้เราจะมาตรวจสอบหัวใจของเราอย่างง่ายๆ กันนะคะว่า หัวใจของเรามีการทำงานอย่างสม่ำเสมอหรือไม่ การตรวจสอบทำได้โดยการฟังหัวใจ หรือท่านผู้ฟังอาจจะตรวจสอบด้วยตนเองก็ได้นะคะ โดยการจับชีพจรค่ะ ชีพจรนี้คือ จังหวะที่เส้นเลือดขยายตัวตามจังหวะการบีบตัวของหัวใจ การจับชีพจรจึงสะท้อนบอกได้ว่า หัวใจมีจังหวะการทำงานที่สม่ำเสมอหรือไม่
ในภาวะปกตินั้น ชีพจรของแต่ละคนจะมีอัตราการเต้นในจังหวะที่สม่ำเสมอค่ะ ซึ่งแต่ละคนจะมีอัตราการเต้นไม่เท่ากัน ในผู้ที่ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ หัวใจจะเต้นช้ากว่าผู้ที่ไม่ค่อยได้ออกกำลังกาย ผู้ที่ดื่มน้ำน้อยหัวใจจะเต็นเร็วกว่าผู้ที่ดื่มน้ำปกติ ส่วนในคนอ้วนนั้น หัวใจจะเต้นเร็วกว่าผู้ที่มีน้ำหนักตัวปกติ ในภาวะปกติขณะที่ร่างกายของเราพักผ่อนนั้น ชีพจรจะเต้นประมาณ 60 ถึง 80 ครั้งต่อนาที อัตราการเต้นของหัวใจไม่ควรจะเร็วจนเกินไป เพราะเท่ากับว่า หัวใจทำงานหนัก ทางการแพทย์จะนับว่าหัวใจเต้นเร็วผิดปกติ เมื่ออัตราการเต้นหัวใจหรือชีพจรมีค่ามากกว่า 100 ครั้งต่อนาทีค่ะ สาเหตุของหัวใจที่เต้นเร็วเกินไปนั้น เกิดได้จากการที่มีบางสิ่งมารบกวนการส่งสัญญาณไฟฟ้าของหัวใจส่วนที่ควบคุมจังหวะการเต้นของหัวใจ เช่น โรคหัวใจ เกลือแร่ผิดปกติ ธัยรอยด์เป็นพิษ โรคความดันโลหิตสูง ยาบางชนิด การมีไข้ก็ทำให้หัวใจเต้นเร็วขึ้นด้วย นอกจากนี้ การสูบบุหรี่ การดื่มแอลกอฮอล์หรือเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนเป็นส่วนผสม เช่น กาแฟ น้ำอัดลม ช็อคโกแลต ก็ทำให้หัวใจเต้นเร็วได้เช่นกัน ส่วนหัวใจที่เต้นช้าเกินไปนั้น คือมีจังหวะการเต้นน้อยกว่า 60 ครั้งต่อนาที ก็มีสาเหตุมาจากมีบางสิ่งมารบกวนการส่งสัญญาณไฟฟ้าของหัวใจส่วนที่ควบคุมจังหวะการเต้นของหัวใจค่ะเช่นเดียวกันค่ะ ไม่ว่าจะเป็นโรคหัวใจ เกลือแร่ผิดปกติ ภาวะพร่องธัยรอยด์ ไข้รูมาติค โรคความดันโลหิตสูง เป็นต้น
เวลานี้อยากจะให้ท่านลองจับชีพจรด้วยตนเองค่ะ เพียงแค่ท่านวางนิ้วมือ 2-3 นิ้วของมือข้างหนึ่งลงบนด้านในของข้อมือข้างที่ต้องการจับชีพจรในตำแหน่งที่ตรงกับนิ้วโป้ง วางเบาๆไม่ต้องกดรุนแรง แล้วหลังจากนั้นก็จะรู้สึกว่า มีจังหวะบางอย่างเต้นขึ้นมากระทบกับนิ้วมือ ….. เป็นอย่างไรคะ ….. จังหวะเต้นๆเหล่านี้ก็คือ ชีพจรนั่นเองค่ะ คราวนี้ท่านผู้ฟังลองจับเวลา 1 นาที แล้วก็นับว่า ชีพจรเต้นมากระทบนิ้วมือทั้งหมดกี่ครั้ง เพียงเท่านี้ก็ได้จังหวะการเต้นของชีพจรใน 1 นาทีแล้วค่ะ ซึ่งจะตรงกับจังหวะการเต้นของหัวใจด้วย เพราะชีพจรเป็นการขยับตัวของเส้นเลือดซึ่งตรงกับจังหวะการบีบตัวของหัวใจ ไม่ยากเลยใช่ไหมคะ ตำแหน่งสำหรับจับชีพจรนั้น ยังสามารถคลำได้ที่บริเวณลำคอ ข้อพับแขนด้านใน ข้อพับเข่า ขาหนีบ หรือแม้แต่บริเวณด้านในของข้อเท้าก็คลำพบชีพจรได้ด้วยค่ะ ถ้าชีพจรของท่านมีจังหวะสม่ำเสมอและไม่เร็วหรือช้าจนเกินไปก็พอจะบอกในเบื้องต้นได้ว่า หัวใจของท่านทำงานสม่ำเสมอดีค่ะ